9 faktów i mitów o testach prenatalnych typu NIPT

Poniżej omawiamy fakty oraz najczęściej powtarzane mity o nieinwazyjnych testach prenatalnych typu NIPT.

Spis treści:

1. MIT: NIPT to statystyka taka sama jak test PAPP-A
2. FAKT: Testy NIPT nie badają koloru oczu i włosów dziecka
3. MIT: Lepiej od razu zrobić amniopunkcję i tylko amniopunkcja da pewność na 100%
4. FAKT: Badania NIPT nie są testami diagnostycznymi
5. MIT: NIPTY są badaniami całogenomowymi i badają wszystkie geny
6. MIT: Nie ma znaczenia, jaki test NIPT wybiorę, wszystkie są takie same
7. MIT: Test NIPT zastępuje amniopunkcję
8. MIT: Badania NIPT często się mylą
9. MIT: Wynik NIPT jest trudny w odczytaniu i się go nie zrozumie

MIT: NIPT to statystyka taka sama jak test PAPP-A

NIPT i PAPP-a są testami prenatalnymi wykonywanymi z krwi matki, jednak należą do innych rodzajów badań.  NIPT jest badaniem genetycznym i analizuje wolne DNA [3], natomiast PAPP-a jest badaniem biochemicznym i analizuje czynniki mogące wskazywać na trisomie (poziom białka ciążowego A) [9].

Na wynik NIPT nie wpływają takie czynniki jak wiek matki, stres czy infekcje, jak ma to w przypadku badania PAPP-A. NIPT mają wyższą czułość. Jest ona na poziomie powyżej 99% w przypadku trisomii 21. (co jest porównywalne do czułości amniopunkcji), podczas gdy dla testu PAPP-a czułość w wykrywaniu trisomii 21. ocenia się na około 90% [9].

Wynik PAPP-a wraz z wynikami innych badań (m. in. USG) oraz innymi danymi, służy do wyliczenia ryzyka trisomii. W zależności od jego wartości (które może być niskie, pośrednie lub wysokie), mogą zostać zalecone dodatkowe badania, w tym diagnostyczne jak np. amniopunkcja lub NIPT.

W przypadku ryzyka pośredniego (od jeden do trzystu do jeden do tysiąca [1] [12])  wyliczonego na podstawie testu złożonego (w tym PAPP-a) w pierwszej kolejności zaleca się wykonanie NIPT (badań wolnego płodowego DNA), przy wysokim ryzyku (równym lub wyższym od jeden na trzysta [10] [13] [14]) ciężarna jest kierowana na amnipopunkcję. [1]

Wynik NIPT w przypadku NIFTY może być prawidłowy (niskie ryzyko, nie wykryto) lub nieprawidłowy (wysokie ryzyko, wykryto) i wysokie ryzyko jest wskazaniem do dalszych badań prenatalnych diagnostycznych, np. amniopunkcji. Przy czym prawdopodobieństwo trisomii przy prawidłowym wyniku (niskie ryzyko) jest niezwykle małe i np. w NIFTY wynosi ono jeden do kilku milionów a nawet kilku miliardów. [4]

Co ważne, testy NIPT mają dużo niższe prawdopodobieństwo uzyskania wyniku fałszywie pozytywnego, czyli takiego, który wykrywa chorobę, której nie ma (dla NIFTY określa się je poniżej 0,05% [2]). Oznacza to, że w teście PAPP-a więcej ciężarnych mających zdrowe dziecko ma zlecanych badania inwazyjne, niż ma to miejsce w przypadku NIPT. Inaczej mówiąc, zrobienie testu NIPT może pozwolić uniknąć wykonania badania inwazyjnego w sytuacji gdy dziecko jest zdrowe i nie jest ono potrzebne.

Podsumowując, chociaż oba rodzaje badań należą do badań przesiewowych, to testy NIPT mają większą czułość i mogą pozwolić uniknąć wykonania badań inwazyjnych.

FAKT: Testy NIPT nie badają koloru oczu i włosów dziecka

 

Badania NIPT opracowano w celu wczesnego wykrywania chorób genetycznych. Nie służą one sprawdzeniu, jakiego koloru będą oczy albo włosy dziecka. Testy NIPT identyfikują czynniki genetyczne, które mogą mieć wpływ na zdrowie oraz życie dziecka.

MIT: Lepiej od razu zrobić amniopunkcję i tylko amniopunkcja da pewność na 100%

Amniopunkcja nie jest badaniem „przesiewowym”, wykonuje się ja w uzasadnionych przypadkach. I rekomendacje dotyczące badań przesiewowych oraz diagnostycznych badań genetycznych wykonywanych w okresie prenatalnym mówią:

• Jeśli ryzyko wyliczone w oparciu o wynik testu złożonego wynosi pomiędzy 1:300 a 1:1000, ciężarnej należy zaproponować NIPT.
• W przedziale ryzyka 1:100 do 1:300 uzasadniona jest alternatywna propozycja przeprowadzenia NIPT lub diagnostyki genetycznej po inwazyjnym pobraniu próbki. [1]

Nie w każdym przypadku podwyższonego ryzyka lekarze kierują więc od razu na amniopunkcję.

Chociaż obecnie jest ona badaniem bezpiecznym, zwłaszcza gdy jest wykonywana przez doświadczonego specjalistę, to jednak nie można całkiem wykluczyć ryzyka, takiego jak np. poronienie czy infekcja wewnątrzmaciczna.

Czy amniopunkcja daje pewność na 100% co do zdrowia dziecka? Amniopunkcja jest badaniem diagnostycznym (rozstrzygającym) i charakteryzuje się dużą dokładnością i możliwościami zbadania szerokiego zakresu chorób. Diagnostyka inwazyjna pozwala potwierdzić lub wykluczyć liczbową aberrację chromosomową niemal w 100% (wyjątkiem mogą być postacie mozaikowe danego zespołu – co najmniej 2 linie komórkowe: prawidłowa i nieprawidłowa – w których liczba komórek nieprawidłowych jest niewielka) [9]. Amniopunkcja nie bada też wszystkich możliwych chorób i jej zakres zależy też od wybranej metody.

Testy NIPT mogą pozwolić uniknąć amniopunkcji i ograniczyć liczbę kobiet ze zdrowym dzieckiem, kierowanych na badania inwazyjne.

FAKT: Badania NIPT nie są testami diagnostycznymi

Testy NIPT cechuje bardzo wysoka czułość, ale nie są to testy diagnostyczne, lecz przesiewowe. Badania NIPT mogą zatem dać wynik fałszywie dodatni (pozytywny), czyli wykryć nieprawidłowość, która faktycznie nie występuje. Testy NIPT mogą również dać rezultat fałszywie ujemny (negatywny) i nie wskazać nieprawidłowości, mimo jej obecności. Sytuacje, w których badania NIPT się mylą, są jednak bardzo rzadkie [23] [24]:

• prawdopodobieństwo uzyskania fałszywie ujemnego wynosi mniej niż 0,1%,
• prawdopodobieństwo uzyskania wyniku fałszywie dodatniego wynosi mniej niż 0,05%

MIT: NIPTY są badaniami całogenomowymi i badają wszystkie geny

Testy NIPT mogą wykorzystywać metody badania określane jako całogenomowe (NGS, WGS). Jednak nie dają informacji o wszystkich genach jak ma to miejsce w badaniach typu WES. Czytaj więcej o badaniu WES >>

MIT: Nie ma znaczenia, jaki test NIPT wybiorę, wszystkie są takie same

Wybór testu NIPT ma znaczenie, ponieważ dostępne na rynku badania NIPT różnią się, między innymi ze względu na zakres identyfikowanych chorób [15]. Porównując testy NIPT, warto zwrócić uwagę także na [16]: czas oczekiwania na wynik, walidację kliniczną, dostępność placówek, cenę, miejsce wykonywania analiz próbek oraz możliwość wykonania w ciąży bliźniaczej, pobrania próbki krwi do badania podczas wizyty domowej, skorzystania z konsultacji wyniku czy też ubezpieczenia wyniku. Czytaj więcej: Jak wybrać test NIPT? >>

MIT: Test NIPT zastępuje amniopunkcję

Testy NIPT nie zastąpią badania diagnostycznego amniopunkcji. Według Rekomendacji PTG i PPTGC z 2022 roku w przedziale ryzyka 1:100 do 1:300 uzasadniona jest alternatywna propozycja przeprowadzenia NIPT lub inwazyjnej diagnostyki genetycznej [1]. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy test PAPP-A wskazuje na podwyższone ryzyko choroby, ale badanie NIPT tego nie potwierdza. Ponieważ test PAPP-A charakteryzuje się wyższym odsetkiem wyników fałszywie dodatnich (0,5% dla trisomii 21 [17]), a test NIPT ma czułość porównywalną do amniopunkcji (powyżej 99% dla trisomii 21 [17], otrzymanie prawidłowego rezultatu badania NIPT oznacza, że amniopunkcja nie jest już konieczna.

MIT: Badania NIPT często się mylą

Pomyłki w badaniach NIPT zdarzają się bardzo rzadko. Prawdopodobieństwo uzyskania wyniku fałszywie negatywnego na przykład dla testu NIFTY wynosi 0,01% przypadków [25], natomiast wyniku fałszywie pozytywnego — poniżej 0,05% [20]. Pomyłki mogą być spowodowane np. mozaikowatością łożyska – schorzenie to stwierdza się u mniej niż 2% wszystkich ciąż [21] [22].

MIT: Wynik NIPT jest trudny w odczytaniu i się go nie zrozumie

Na wyniku NIPT znajduje się jednoznaczna informacja, czy ryzyko wystąpienia danej choroby genetycznej jest niskie (nie wykryto nieprawidłowości), czy wysokie (wykryto nieprawidłowości). Nieprawidłowy rezultat badania NIPT jest wskazaniem do badań inwazyjnych [1]. Wynik badania NIPT powinien zostać zinterpretowany przez lekarza genetyka, warto zatem wybierać takie placówki, które oferują konsultację ze specjalistą w cenie badania.

A na koniec mity dotyczące ogólnie badań prenatalnych, o których warto wspomnieć…

 

MIT: Nie muszę robić badań prenatalnych gdyż jestem młoda i zdrowa, a w rodzinie nie było chorób genetycznych

Zgodnie ze statystykami opublikowanymi przez CDC (Centers for Disease Control and Prevention) ryzyko urodzenia dziecka z wadą wrodzoną przez młodą i zdrową kobietę wynosi 3% [7]. Każdego roku na całym świecie z powodu wad wrodzonych umiera 170 000 dzieci w wieku pomiędzy 1. miesiąc a 5 lat, natomiast 240 000 noworodków nie dożywa pierwszego miesiąca życia [8].

Ryzyko urodzenia dziecka z wadą wrodzoną przez młodą i zdrową kobietę wynosi 3-5%. [6] Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje wykonanie badań USG płodu w każdej ciąży, nawet w prawidłowo przebiegającej. [7]

Zaleca, by każda przyszła mama była informowana o możliwości wykonania badań prenatalnych w kierunku najczęściej występujących zagrożeń ciąży lub nieprawidłowości rozwojowych u płodu, w tym chorób genetycznych płodu. [1]

Warto też wiedzieć, że aż 80% dzieci z zespołem Downa rodzą kobiety przed 35. rokiem życia. [5] [6].

Wspomniane ryzyko jest niewielkie, jednak jest realne nawet u młodych, zdrowych matek.

MIT: Wynik nic nie zmieni dlatego lepiej nie robić badań prenatalnych

Badania prenatalne najczęściej nie wykrywają nieprawidłowości i często korzyścią z wykonanego badania jest spokój matki oraz pozbycie się stresu, który wpływa niekorzystnie na ciążę.

Jednocześnie wczesne wychwycenie nieprawidłowości i diagnoza zwiększają szanse na poprawę funkcjonowania dziecka w przyszłości. Rodzice i lekarze mają czas przygotować się do porodu i opracować postępowanie dotyczące chociażby miejsca porodu czy późniejszej opieki nad dzieckiem. [5] Dowiedz się więcej o badaniach prenatalnych >>

 

 

Masz pytania i sugestie?

Podziel się w komentarzu lub napisz na info@testy-nipt.pl

 

---

Źródła:

1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka dotyczące zasad oraz warunków wykonywania badań przesiewowych lub diagnostycznych badań genetycznych w okresie prenatalnym. Ginekologia Polska 7 (1), 20-33 (2022)
2. testnifty.eu/porownanie-badan-prenatalnych,niftytest.pl
3. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka w zakresie przesiewowego badania genetycznego wykonanego na wolnym płodowym DNA. Ginekologia Polska 86, 966-969 (2015)
4. badanienifty.pl/wynik-testu-nifty-pro
5. https://www.health.state.mn.us/diseases/cy/downsyndrome.html
6. Adams MM, Erickson JD, Layde PM, Oakley GP. Down’s syndrome. Recent trends in the United States. JAMA. 1981 Aug 14;246(7):758-60.
7. Centers for Disease Control and Prevention. Update on Overall Prevalence of Major Birth Defects–Atlanta, Georgia, 1978-2005. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2008;57(1):1-5.
8. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/birth-defects
9. Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym — 2020 rok, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, tom 5, nr 2, strony 63–75, Copyright © 2020 Via Medica, ISSN 2451–0122
10. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w zakresie diagnostyki prenatalnej (Kwiecień 2009)
11. Nieinwazyjne badania prenatalne w diagnostyce aneuploidii chromosmów 13, 18 i 21 – aspekty teoretyczne i praktyczne, Ginekol Pol. 2011, 82, 126-132
12. Recommendations for prenatal diagnostics of the Polish Society of Gynaecologists and Obstetricians and the Polish Society of Human Genetics. 2022. Ginekologia Polska 93, 5: 427–437.
13. http://drrachelryan.com.au/testing-for-down-syndrome
14. Recommendations for prenatal diagnostics of the Polish Society of Gynaecologists and Obstetricians and the Polish Society of Human Genetics. 2022. Ginekologia Polska 93, 5: 427–437.
15. Kotsopoulou, Ioanna & Tsoplou, P. & Mavrommatis, Konstantinos & Kroupis, Christos. (2015). Non-invasive prenatal testing (NIPT): Limitations on the way to become diagnosis. 2. 141-158. 10.1515/dx-2015-0002.
16. https://badanienifty.pl/czeste-pytania/testy-nipt-porownanie-roznice/
17. Lee D. E. et al. Clinical Validation of Non-Invasive Prenatal Testing for Fetal Common Aneuploidies in 1,055 Korean Pregnant Women: a Single Center Experience. J Korean Med Sci. 2019 Jun 24;34(24):e172
18. Suzumori, N., Sekizawa, A., Takeda, E., Samura, O., Sasaki, A., Akaishi, R., et al. (2019). Classification of factors involved in nonreportable results of noninvasive prenatal testing (NIPT) and prediction of success rate of second NIPT. Prenat. Diagn. 39, 100–106.
19. Xue Y, Zhao G, Qiao L, Lu J, Yu B, Wang T. Sequencing Shorter cfDNA Fragments Decreases the False Negative Rate of Non-invasive Prenatal Testing. Front Genet. 2020 Mar 26;11:280.
20. Bianchi DW, Parker RL, Wentworth J, Madankumar R, Saffer C, Das AF, Craig JA, Chudova DI, Devers PL, Jones KW, Oliver K, Rava RP, Sehnert AJ; CARE Study Group. DNA sequencing versus standard prenatal aneuploidy screening. N Engl J Med. 2014 Feb 27;370(9):799-808. doi: 10.1056/NEJMoa1311037. PMID: 24571752.
21. Ledbetter D. H. et al. Cytogenetic results from the U.S. collaborative study on CVS. Prenatal Diagnosis 12: 317–345 (1992)
22. Hahnemann J. M., Vejerslev L. O. European collaborative research on mosaicism in CVS (EUCROMIC)–fetal and extrafetal cell lineages in 192 gestations with CVS mosaicism involving single autosomal trisomy. American Journal of Medical Genetics 70: 179–187 (1997)
23. https://www.niftytest.com [dostęp: 17.11.2022 r.]
24. https://testnifty.eu [dostęp: 17.11.2022 r.]
25. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25598039/